KHUTBAH IDUL FITRI
Oleh Bapak Nur Hamid,
S.Pd.I
اَلسَّلاَمُ
عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَڪَاتُهُ
اَللّٰهُ اَڪْبَرُ, اَللّٰهُ اَڪْبَرُ, اَللّٰهُ اَڪْبَرُ ×9, اَللّٰهُ اَڪْبَرُ ڪَبِيْرًا, وَالْحَمْدُ
لِلّٰهِ ڪَثِيْرًا, وَسُبْحَانَ اللّٰهِ بُكْرَةً وَاَصِيْلاً, لآ اِلٰهَ اِلاَّ اللّٰهُ
وَاللّٰهُ اَڪْبَرُ, اَللّٰهُ اَڪْبَرُ, وَلِلّٰهِ الْحَمْدُ.
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ
×٢,
الَّذِىْ تَفَرَّدَ بِالْعِزِّ وَالْجَلاَلِ, وَتَوَجَّهَ بِالْكِبْرِيَاءِ
وَالْكَمَالِ, اَشْهَدُ اَنْ لآ اِلٰهَ اِلاَّ اللّٰهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ,
وَلاَ نَفَاذَ لِحُكْمِهٖ وَلاَ زَوَالِ, وَاَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا
عَبْدُهٗ وَرَسُوْلُهٗ, اَلَّذِىْ اَكْرَمَهُ بِاَشْرَفِ الْخِصَالِ, اَللّٰهُمَّ
صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلىَ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلىَ اٰلِهٖ وَصَحْبِهٖ بِالْغُدُوِّ
والاٰصَالِ, قَالَ اللّٰهُ تَعَالَى فِى كِتَابِهِ الْكَرِيْمِ:
وَاعْتَصِمُوْا بِحَبْلِ اللّٰهِ جَمِيْعًا وَلاَ تَفَرَّقُوْا, وَاذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْكُنْتُمْ
اَعْدَاءً فَاَلَّفَ بَيْنَ قُلُوْبِكُمْ فَاَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهٖ اِخْوَانًا,
اَمَّا بَعْدُ: فَيَا عِبَادَ اللّٰهْ اُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ بِتَقْوَى
اللّٰهَ فَقَدْ فَازَا الْمُتَّقُوْنَ{}
Ma’asyirol muslimin
wal muslimat rochimakumullah,
Alhamdulillah, kito saget
kepanggih wonten ing enjang meniko wonten
ing masjid Nurul Iman ingkang penuh berkah
lan dipun penuhi rahos
pasederekan ugi kekhusyukan. Kita saget sami-sami angrawuhi sholat Idul Fitri
saperlu ngagungaken lan nyukuri nikmat saking Allah SWT. Langkung
rumiyin kawula aturaken:
جَعَلَنَا اللّٰهُ
وَاِيَّاكُمْ مِنَ الْعَائِدِيْنَ وَالْفَائِزِيْنَ. كُلُّ عَامٍ وَاَنْتُمْ
بِخَيْرٍ. اَللّٰهُمَّ جْعَلْنَا بِالسَّعَادَةِ وَالْمَغْفِرَةِ. اٰمِينْ
Pramilo, monggo!
wonten wekdal ingkang bahagia menika kito sami-sami ningkatakaten anggen kito taqwa dateng Allah SWT kanti nebihi
sedoyo awisan-awisanipun senahoso sak meniko kito boten wonten ing dalem wulan romadlon. Ugi kita tingkataken
ketaatan nglampahi perintah-perintahipun Allah kanti rahosipun manah ingkang ikhlas. Pakulinan sholat berjama’ah lan makmuraken
masjid wonten ingdalem wulan romadlon monggo kito
lajengaken, kito
dadosaken kebiasaan ingkang sae. Sak
terasipun, kito
minongko tiyang Islam dipun dawuhi supados
dados tiyang Islam ingkang sae. Tiyang Islam ingkang sae inggih punika ingkang
ndadosaken wucalan Islam minangka cecepengan lan tuntunan gesangipun. Punopo ingkang dipun wucalaken Islam,
punika ingkang dipun amalaken. Dipun ngendikaaken gampil nanging angel sanget praktekipun. Milo,
sakyektosipun, supados setunggaling tiyang saged dados tiyang Islam ingkang
sae, tiyang wau kedah biasaaken nglampahi punopo ingkang kedah dipun lampahi.
Kanti puniko, punopo ingkang dipun wucalaken Islam kedah kita lampahi,
mangkenipun dados kebiasaan kito, kito lampahi, ngantos upaminipun wonten
setunggal perkawis kemawon wucalan Islam ingkang dereng kito lampahi, kita
ngraos kados taksih gadah utang, manah dereng plong.
Allahu Akbar x3 Walillahil Hamd.
Kedah
panjenengan mangertosi bileh dinten meniko
dinten pembebasan. Saben-saben
tiyang islam bakal wangsul saking panggenan sholatipun kanti betho kabejan,
amargi angsal ridlo lan pangapuro saking Gusti Allah swt. Dipun riwayataken
saking sahabat Ibnu Abbas r.a Rosulullah saw dawuh:
فَاِذَا
كَانَتْ غَدَاةَ الْفِطْرِ بَعَثَ اللّٰهُ الْمَلاَئِكَةَ فِى كُلِّ بِلاَدٍ, فَيُهْبِطُوْنَ اِلَى
الْاَرْضِ فَيَقُوْمُوْنَ عَلَى اَفْوَاهِ السَّكَكِ, يُنَادُوْنَ بِصَوْتٍ
يَسْمَعُهُ جَمِيْعُ مَنْ خَلَقَ اللّٰهُ اِلاَّ الْجِنَّ
وَالْاِنْسَ, يَا اُمَّةَ مُحَمَّدٍ اُخْرُجُوْا اِلَى رَبِّ كَرِيْمٍ, يُعْطِيْ
الْجَزِيْلَ وَيَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيْمَ.
Artosipun: “Naliko teko esuke dino riyoyo, mongko
Gusti Allah ngutus poro malaikat ing saben-saben penjajahan, banjur malaikat
mau podo temurun marang bumi lan manggon ing lorong-lorong kota sarono
undang-undang, “He poro umate Nabi Muhammad, metuho siro kabeh marang pangeran
siro kabeh! Gusti Allah bakal maringi siro kabeh ganjaran kang agung lan ngapuro doso siro kang gede”.
Lan
naliko umat islam medal marang panggenan sholat, mongko Gusti Allah dawuh
marang poro malaikat:
يَامَلاَئِكَتِيْ,
مَا جَزَاءُ الْاَجِيْرِ اِذَا عَمِلَ عَمَلَهُ؟
Artosipun: “He poro malaikat ingsun, balesan opo kang pantes
kanggo buruh kang wes nyampurnaaken penggaweane?
Poro malaikat jawab:
اِلٰهَنَا وَسَيِّدَنَا, جَزَاؤُهُ تُوَفِّيَهُ اَجْرَهُ
Artosipun: “Duh Pengeran kawulo, walesan tiyang kolo wau inggih
puniko Panjenengan paringi ganjaran?
Banjur Gusti Allah Dawuh:
اُشْهِدُكُمْ اَنِّيْ قَدْ جَعَلْتُ ثَوَابَهُمْ مِنْ
صِيَامِهِمْ وَقِيَامِهِمْ رِضَايَ وَمَغْفِرَتِيْ
Artosipun: “Ingsun sekseaken marang siro kabeh yen saktemene
Ingsun dadeakaen ganjaran poso lan sholate wong-wong mau ridlo lan pengapuro
Ingsun” (HR. Al-Baihaqi)
Sebagian ulama ngendiko, “Wong-wong kang bali saking
panggonan sholat koyo bocah kang nembe lahir saking rahim ibune.” Artosipun,
bersih saking pinten-pinten doso.
Hadirin-hadirot jamaah
sholat ‘id rochimakumullah,
Dinten
puniko dinten riyoyo idul fitri. Fitri
artosipun secara bahasa meniko buko,
minongko tandane wes
rampung anggene nglampahi poso
romadlon.
Kanti rahmat lan taufiqipun
Allah, kito sedoyo saget ngrampungaken kewajiban poso kang kelebu rukun Islam kang werno
limo. Saklebetipun
poso kito saget nyingkirake hawa nafsu saking mangan, ngombe lan liya-liyane, mulo kelawan tumibane idul
fitri meniko kito kerahos pikantuk kemenangan koyo dene
prajurit kang nembe kondur saking medan perang kelawan mbekto kemenangan kang gilang-gumilang. Saktemene nggih pancen kados mekaten, nglawan hawa nafsu niku dumunung sawijine
jihad, sawijine perjuangan kang gede. Rosululloh saw naliko kondur saking
peperangan nglawan musuh kaum kafir lan wong-wong musyrik ing medan perang,
Panjenenganipun banjur ngendika:
رَجَعْنَا مِنَ الْجِهَادِ اْلاَصْغَرِ اِلَى اْلجِهَادِ اْلاَڪْبَرِ جِهَادِ النَّفْسِ
Artosipun:
“Kito kabeh pada bali songko jihad kang cilik (nglawan
musuh) nuju ngadepi jihad kang luwih gede, yaiku Jihad (nglawan) Nafsu”.
Katah
banget poro menungso kang ngaku
beragami
islam, nanging sholat mboten nate ngelakoni, poso ugi mboten. Anehe yen riyoyo idul fitri sampun dumugi, yo melu bungah-bungah lan
melu seneng-seneng, sarung, celono,
baju sarwo anyar lan liya-liyane. Polah tingkahipun
menungso-menungso wau koyo-koyo poro pahlawan ingkang nembe wangsul sangking
medan perang, nanging saktemene rupane musuh mawon mboten sami weruh, nopo malih
mateni lan natoni musuh. Banget olehe mboten gadahi rahos isin wongkang kados mekaten niku, ngakunipun
pahlawan perang, nyatane mung pahlawan jajan lan jenang.
Nyambut riyoyo
idul fitri kanti bingah niku pareng kemawon, nanging sak madya
mawon. Ono sawijine ulama islam, arane Abu Yazid, ngucap mangkene :
لَيْسَ اْلعِيْدُ لِمَنْ لَبِسَ اْلجَدِيْدُ ۞ وَلٰكِنَّ
اْلعِيْدُ لِمَنْ تَقْوَاهُ تَزِيْدُ
Artosipun:
“Riyoyo
iku dudu kanggo wongkang
nyandang anyar, nanging riyoyo iku kanggone wongkang takwane marang Alloh biso tambah”.
وَلَيْسَ اْلعِيْدُ لِمَنْ تَجَمَّلَ بِالْمَرْكُوْبِ ۞ وَلٰكِنَّ
اْلعِيْدُ لِمَنْ غُفِرَتْ لَهُ الذُّنُوْبُ
Artosipun:
“Riyoyo iku bukane
kanggo wongkang
dandan lan numpak
kendaraan, nanging riyoyo iku kanggone wongkang dosane pikantok ampunan”.
Dados sampun jelas menawi wongkang naliko nyambut dino riyoyo mung kelawan
seneng-seneng niku namung nuruti kekarepane hawa nafsune, lan yen dituruti
terus hawa nafsu niku mboten wonten mareme, ora ono akhire. Tambah suwe tambah
ndadi, koyo dene wongkang ngunjuk banyu segoro kang asin, tambah akeh olehe
ngombe, tambah nemen ngelake. Imam Al Bushiri ing dalem kitab Al
Burdah, ngaturaken syi’irane :
وَالنَّفْسُ كَالطِّفْلِ اِنْ
تُهْمِلْهُ شَبَّ عَلَى ۞ حُبِّ الرَّضَاعِ وَاِنْ تَفْطِمْهُ يَنْفَطِمِ
Artosipun: “Hawa nafsu iku koyo bocah cilik, lamun siro tot ake,
mesti terus olehe seneng nyusu, nanging lamun siro sapih (dipedot) hiyo bakal
kasapih (biso medhot banyu susu).”
Rosululloh saw dawuhake yen wongkang seneng nuruti nafsune niku durung
biso sempurno imane
لاَيُؤْمِنُ
اَحَدُكُمْ حَتَّي يَكُوْنَ هَوَاهُ تَبَعًا لِمَا جِئْتُ بِهِ
Artosipun:
“Ora
sampurno imane salah sawijine siro kabeh, sahinggo hawa nafsune gelem di
anutake marang agomo kang ingsun (Nabi Muhammad) gawa (yakni Agami Islam).”
HR. Imam Bukhori.
Dados sanes agamine kang dianutake
miturut kekarepane hawa nafsune, nanging hawa nafsune kang kedah di rem, dipekak lan dikendalikno sarto disetir
dening agami Islam. Yen lampah niki pun saget ditindakaken nembe saget
kawastanan iman kang sampurno.
Sidang jamaah sholat idul fitri
rohimakumullah,
Saksampunipun kito ngalahaken hawa nafsu saking doso-doso ingkang wonten hubungan haqqullah, kito kedah ngatos-ngatos! bileh sakteme makhluk iblis puniko mboten seneng menawi wonten umat islam ingkang beriman
doso-dosonipun dingapuro deneng
Allah. Sesuai setunggaling hadits ingkang artosipun mekaten; “Saktemene
iblis pas dino riyoyo idul fitri gembar-gembor, terus anak buahe iblis podo
kumpul, deweke podo takon marang iblis: “hei bendoro kawulo... sinten ingkang
sampun damel tuan murko? Temen kulo pecahaken deweke, bendoro Iblis jawabi: “ora
ono opo-opo nanging dino riyoyo idul fitri iki Allah bener-bener wes maringi
pangapuro kanggo umat islam, mulo siro kabeh tak perintah kudu nggawe wong-wong
kuwi sibuk karo kesenengane, keinginan nafsu lan ngombe arak sehingga Allah
duroko marang deweke”.
Sepindah
maleh! kito kedah ngatos-ngatos sak estu kaliyan bujuk rayuanipun iblis, ampun
ngantos kito nuruti howo nafsu ingkang awon, ingkang kito perangi selami wonten
ing wulan romadlon.
Selajengipun, sumonggo kito kanton mikiraken kalepatan
lan kesalahan kito ingkang wonten hubunganipun kaliyan haqqul adami haq ipun
sesami menungso dhahir lan batin. Keranten Gusti Allah mboten
bade paring pangapuro
dateng kito menawi kito dereng nyuwun panguporo dateng sesami menungso, kados dene:
1.
Silaturrahim, Rasulullah saw ngendiko ing setunggaling hadits:
ثَلاَثٌ
مَنْ كُنَّ فِيْهِ حَاسَبَهُ اللهُ حِسَابًا يَسِيْرًا وَاَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ
بِرَحْمَتِهٖ قَلُوْا وَمَا هُنَّ يَارَسُوْلَ اللهِ, قَالَ تُعْطٖى مَنْ حَرَمَكَ
وَتَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَتَعْفُوْا عَمَّنْ ظَلَمَكَ فَاِذَا فَعَلْتَ ذٰلِكَ
تَدْخُلُ الْجَنَّةَ (رواه الحاكم عن ابى هريرة)
Artosipun:
“Ono telung perkoro, kang sopo wonge biso ngelakoni telung perkoro mau,
mongko wong mau bakal den hisab deneng gusti Allah kelawan hisab kang gampang,
nuli den lebetake ono ing surgo kelawan rohmat Allah. lajeng poro sahabat sami
matur, punopo tigang perkawis puniko ya Rosulallah? kanjeng Nabi jawab; yoiku
1. siro gelem aweh marang wongkang ora gelem aweh marang siro, 2. siro gelem
silaturrahim (nepung sanak) marang wongkang ora gelem silaturrahim, 3. siro
gelem paring pangapuro marang wongkang dzolim marang siro. Mongko yen siro biso
ngelakoni telung perkoro mau, mongko siro tetep bakal melebu ono ing surgo”.
(HR. Hakim)
مَنْ
اَحَبَّ اَنْ يَبْسُطَ لَهُ فِى رِزْقِهٖ وَيُنْسَأَ لَهُ فِى اَثَرِهٖ فَلْيَصِلْ
رَحِمَهُ (رواه البخارى)
Artosipun:
“Sopo wonge kepengen den jembaraken rizqine lan den panjangaken umure mongko
becik silaturrahim”. (HR. Bukhori).
اِنَّ الْبِرَّ وَالصِّلَةَ لَيُطِيْلاَنِ
الْاَعْمَارَ وَيُعَمِّرَانِ الدِّيَارَ وَيُكْثِرَانِ الْاَمْوَالَ وَلَوْ كَانَ
الْقَوْمُ فُجَّارًا (رواه ابن عساكر)
Artosipun:
“Saktemene tumindak bagus lan nepung seduluran nyekti karo-karone dadi
andawakake piro-piro umur, makmurake piro-piro deso lan dadi ngakehake rizki
bondo dunyo, senajan anane kaum akeh lacute”. (HR. Ibnu Asakir)
اَسْرَعُ الْخَيْرِ ثَوَابًا اَلْخَيْرُ الْبِرُّ
وَصِلَةِ الرَّحِمِ وَاَسْرَعُ الشَّرُّ عُقُوْبَةً اَلْبَغْيُ وَقَطِيْعَةُ
الرَّحِمِ
Artosipun:
“Amal sing paling cepet dipadosi ganjarane yoiku nglakoni amal kebecikan lan
silaturrahim, lan sikso sing paling cepet ditibakno yoiku nglakoni amal
kaawonan lan mutus silaturrahim”. (HR. Muslim).
2.
Sungkem dateng ngarsanipun
tiyang sepah kaleh sakperlu nyuwun agunging pangapunten soho doa pangestu. Ngendika kanjeng Nabi Muhammad saw
wonten ing kitab dhurrotun nashihin ingkang maksutipun kirang langkung mekaten: “Sopo
wonge mlaku kerono sowan marang wong tuo lorone, mongko den tulis keduwe wong
iku saben-saben sak jangkah satus kesaenan, lan den lebur satus keawonan (doso
cilik) lan den angkat satus derajat, mongko rikolo lungguh ono ngersane wong
tuo lorone lan matur sarono pematur kang sopan lan alus, mongko ingdalem dino
kiamat wong iku den paringi pepadang (nur) kang mlaku ono ngarepe wong iku, lan
rikolo metu saking ngarsane wong tuo lorone, mongko metu sarono wes den ngapuro
dosane, lajeng menawi tiyang sepuhipun sampun sedo kersoho ziarah wonten
pesarehanipun”.
3.
Musafahan (berjabat tangan) sesami muhrim kados dene jaler kaliyan jaler, istri kaliyan istri, lan angsal salaman jaler kaliyan
istri kejawi mboten nimbulake fitnah.
Langkung2 musafahan dateng tiyang Alim, tiyang sholih, poro kiai ingkang sarono sopan lan ngalap barokah mawi
nucup astonipun, kados ingkang kantidakaken deneng imam Said Ibnul Musayyab
ingkang nucup astonipun sohabat Ibnu Abbas, lan kantidakaken sohabat Abi
Ubaidah Ibnul Jarroh ingkang nucup astonipun sayidina Ali bin Abi Thalib naliko
pinanggeh wonten negari Syam. (ket. ihya ulumudin).
مَا مِنْ مُسْلِمَيْنِ يَلْتَقِيَانِ
فَيَتَصَافحَاَنِ اِلاَّ غُفِرَ لَهُمَا قَبْلَ اَنْ يَتَفَرَّقَا (رواه الترمذي)
Artosipun:
“Ora ono tumrape wong islam loro kang podo ketemu nuli podo salaman, kejobo
bakal den ngapuroni dosane sakdurunge wong loro podo pisah”. (HR. Turmudzi)
4.
Saling
mema’afkan sesami islam saking sedoyo kelepatan-kelepatan ingkang
sengojo/mboten, ingkang ageng/alit, ingkang ketingal/samar mawi lahir lan
batin, ingkang putro nyuwun pangapunten dateng bapak/ibu, ingkang istri nyuwun
pangapuro dateng suami lan ingkang santri nyuwun pangapuro dateng guru-gurunipun,
wondene menawi bapak/ibune sampun pejah kito dipun suprih dongaaken ing wekdal ba'do sholat fardlu utawi ziarah
teng makamipun.
5.
Bersihaken
pinten-pinten penyakit rohani/batiniyah ingkang manggen ing manah kados dene
penyakit ujub, riya’, goroh, gibah, profokasi, takabur, sumpah palsu,
ngolok-ngolok, su’udzon, khianat, panasten lan penyakit-penyakit manah
sanesipun.
Pramilo monggo! ingdalem suasana
ingkang gembira puniko kito sampurnaaken kanti ngawontenaken istihlal (اِسْتِحْلاَلْ) halal bihalal kaliyan keluargi,
poro tetanggi lan poro konco ingkang supados kito saget bersih saking kalepatan-kalepatan
terhadap sesami insan. Sebab tindak lampah meniko termasuk akhlaqul karimah
(budi pekerti) ingkang mulyo. Kanjeng Nabi Muhammad saw sampun dawuh:
مَكَارِمُ اْلاَخْلَاقِ
مِنْ اَعْمَالِ الْجَنَّةِ (رواه الطبرانى)
Artosipun: “Wong sing
duweni akhlaq apik niku termasuk ciri-ciri perbuatane ahli surgo”. (HR. Thabrani)
Mugi-mugi kito sedoyo angsal taufiq
lan hidayah saking Allah swt supados saget nglampahi dinten ingkang penuh
berkah lan mugi-mugi kito dipun paringi kesempatan dening Allah swt saget
manggihi dinten riyoyo tahun ngajeng kanti kondisi sehat wal afiat lan temtune
wonten kondisi ingkang langkung sae tinimbang dinten meniko. Amin ya robbal
Amin.
جَعَلَنَا اللهُ وَاِيَّاكُمْ
مِنَ الْعَائِدِيْنَ وَالْفَائِزِيْنَ وَالْمَقْبُوْلِيْنَ وَاَدْخَلَنَا وَاِيَّاكُمْ فِى زُمْرَةِ
الْمُوَحِّدِيْنِ, اَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ, قَدْ اَفْلَحَ
مَنْ زَكّٰهَا, ؤَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا, اَللّٰهُ اَڪْبَرُ ×3 لآ اِلٰهَ اِلاَّ
اللّٰهُ وَاللّٰهُ اَڪْبَرُ, اَللّٰهُ اَڪْبَرُ, وَلِلّٰهِ الْحَمْدُ, وَقُلْ
رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَاَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِيْنَ.[]
(ابو نوفل احمد الحلمى)
Tidak ada komentar :
Posting Komentar